Ας δούμε λοιπόν τα συμπτώματα και τα αίτια της ξηροφθαλμίας.

Η ξηροφθαλμία προκαλείται από την έλλειψη της επαρκούς λίπανσης των ματιών, είτε λόγω της κακής ποιότητας, είτε λόγω της μικρής ποσότητας των δακρύων των  ματιών.

 

Τα δάκρυα προστατεύουν, λιπαίνουν και υγραίνουν την οφθαλμική επιφάνεια διατηρώντας την, υγιή και καθαρή για απρόσκοπτη και χωρίς ενοχλήσεις όραση.

Τα δάκρυα δημιουργούνται από τον κύριο και τους επικουρικούς δακρυϊκούς αδένες γύρω από το μάτι και αποτελούνται από τρία στρώματα.

Το βλεννώδης στρώμα, το μεσαίο υδατώδες στρώμα και το εξωτερικό λιπώδες στρώμα.

 

Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα δάκρυα απλώνονται ομοιόμορφα με κάθε βλεφαρισμό πάνω στο μάτι ώστε να το λιπαίνουν.

Όση από την ποσότητα των δακρύων δεν εξατμιστεί, παροχετεύεται από τους δύο μικρούς πόρους στην άκρη του ματιού κοντά στην μύτη, καταλήγοντας στην ρινική κοιλότητα.

​

Ωστόσο πολλοί άνθρωποι αισθάνονται τα μάτια τους στεγνά, θολά, κόκκινα, με αίσθηση άμμου, φαγούρας, κούρασης και δυσφορίας.

Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες που οδηγούν στο σύνδρομο της ξηροφθαλμίας, που θα εξετάσουμε στην συνέχεια.

​

Ορισμένοι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες που μπορούν να αποδυναμώσουν την  ποιότητα και την ποσότητα του δακρυϊκού film και να δημιουργήσουν ξηροφθαλμία είναι:

• η ατμοσφαιρική ρύπανση

• η ζέστη, η ξηρασία, ο αέρας

• η συνεχής έκθεση σε χώρους με κλιματισμό

• η πολύωρη έκθεση στον ήλιο

• το μεγάλο υψόμετρο

• τα αλλεργιογόνα όπως: η γύρη, η μούχλα, η σκόνη, ο καπνός, τα καθαριστικά, οι τρίχες και το επιθήλιο των κατοικίδιων

• η παρατεταμένη παραμονή μπροστά σε τηλεόραση και υπολογιστή

• η χρήση φακών επαφής

 

Επίσης ξηροφθαλμία μπορεί να προκαλέσουν και διάφοροι ενδογενείς παράγοντες όπως:

• η αφυδάτωση του οργανισμού και η κακή διατροφή

• το οξειδωτικό στρες

• ο αλκοολισμός

• η έλλειψη βιταμινών και περισσότερο της βιταμίνης Α

• ορισμένα φάρμακα

• η γήρανση του οργανισμού

• οι ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες (όπως η εγκυμοσύνη και κυρίως η εμμηνόπαυση), που τις καθιστούν ως την πλειοψηφία των ασθενών που υποφέρουν από την ξηροφθαλμία

 

Ξηροφθαλμία μπορεί να προκαλέσουν και πολλές παθολογικές καταστάσεις σε έναν ασθενή, όπου τα πράγματα είναι σοβαρότερα ως προς την διάγνωση και την αντιμετώπιση των αιτιών.

Τέτοιες παθολογικές καταστάσεις είναι:

• τα ρευματικά και τα αυτοάνοσα νοσήματα όπως:

  • η ρευματοειδής αρθρίτιδα

  • οι θυρεοειδοπάθειες

  • ο ερυθηματώδης λύκος

  • το σύνδρομο Sjogren

  • το σύνδρομο Stevens-Johnson

  • το λέμφωμα

  • η σαρκοείδωση

• οι μεταβολικές διαταραχές και ο σακχαρώδης διαβήτης

• οι οφθαλμικές παθήσεις όπως το γλαύκωμα και η βλεφαρίτιδα

• τα δερματικά νοσήματα όπως η ροδόχρους ακμή

• οι νευρολογικές διαταραχές όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, η νόσος Parkinson, και η πάρεση προσωπικού

• οι ιογενείς λοιμώξεις όπως ο έρπητας ζωστήρας και το AIDS

 

Τα δυσάρεστα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας που επηρεάζουν και δυσχεραίνουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πασχόντων είναι:

• το αίσθημα άμμου ή ξένου σώματος στα μάτια

• το κάψιμο, το τσούξιμο και η φαγούρα στα μάτια

• η αυξημένη ευαισθησία στο φως

• η υπερβολική παραγωγή δακρύων ως αντίδραση στη ξηρότητα

• οι βλέννες μέσα και γύρω από τα μάτια και η αίσθηση ότι τα βλέφαρα κολλάνε μεταξύ τους

• η θολερότητα και οι διακυμάνσεις της όρασης καθώς και η κούραση

 

Εκτός από όλα αυτά τα δυσάρεστα ενοχλήματα, η ξηροφθαλμία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές και επικίνδυνες επιπλοκές για τα μάτια.

​

Η διαρκής έλλειψη ενυδάτωσης και λίπανσης της επιφάνειας των ματιών προξενεί αρχικά ήπιες αλλοιώσεις στα επιφανειακά στρώματα του κερατοειδή και του επιπεφυκότα. 

Αργότερα όμως εξελίσσονται σε σοβαρότερες καταστάσεις όπως η  λέπτυνση, η νεοαγγείωση ακόμα και η διάτρηση του κερατοειδούς, οδηγώντας στην απώλεια της όρασης.

​

Για το λόγο αυτό όταν κάποιος νιώθει έστω και ένα από τα παραπάνω συμπτώματα της ξηροφθαλμίας, θα πρέπει πάντοτε να απευθύνεται στον οφθαλμίατρο του.

​

Ο οφθαλμίατρος θα αξιολογήσει και θα διαγνώσει τη σοβαρότητα της πάθησης με μία σειρά οφθαλμολογικών εξετάσεων όπως η δοκιμασία Schirmer test και ο έλεγχος στη σχισμοειδή λυχνία.

​

Η αντιμετώπιση και η θεραπεία της ξηροφθαλμίας, εξαρτάται πάντα από την αιτία και την σοβαρότητα της.

Στα πρώτα στάδια της πάθησης ο οφθαλμίατρος συνταγογραφεί στον ασθενή μακροχρόνια αγωγή με υποκατάστατα δακρύων και υαλουρονικού ή λιπιδίων αναλόγως την αιτιολογία, που θρέφουν τον κερατοειδή χιτώνα και χτίζουν ένα προστατευτικό film στην επιφάνεια του ματιού.

Στις περιπτώσεις που η ξηροφθαλμία οφείλεται στην ύπαρξη αυτοάνοσου νοσήματος όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, τότε ο γιατρός θα χορηγήσει ανάλογα την περίπτωση, υποκατάστατα δακρύων, οφθαλμικές αλοιφές, στεροειδή κολλύρια ή ακόμα και νεότερο κολλύριο κυκλοσπορίνης.

​

Σε προχωρημένες και επίμονες χρόνιες καταστάσεις που δεν βελτιώνονται με τη χρήση τεχνητών δακρύων και λιπαντικών αλοιφών, ο οφθαλμίατρος μπορεί να προχωρήσει στην έμφραξη των στομίων των δακρυϊκών σωληναρίων του ασθενούς με ειδικά βύσματα σιλικόνης (punctal plugs).  

Το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι να περιοριστεί η απομάκρυνση των δακρύων που παράγει ο οργανισμός και έτσι τα δάκρυα να παραμένουν στην οφθαλμική επιφάνεια για περισσότερο χρόνο ανακουφίζοντας τον ασθενή από τα συμπτώματά του.

Η διαδικασία τοποθέτησης των ειδικών βυσμάτων σιλικόνης είναι εντελώς ανώδυνη και ο ασθενής δεν θα τα νοιώθει καθόλου μετά την εφαρμογή τους.

​

Επίσης ο οφθαλμίατρος στα πλαίσια της αντιμετώπισης της ξηροφθαλμίας, αλλά και γενικότερα για την διατήρηση της υγείας και της ευεξίας των ασθενών του, συστήνει διατροφή πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά, άφθονα λαχανικά και φρούτα, επαρκή ενυδάτωση, αποφυγή του αλκοόλ, αποφυγή του καπνίσματος και συστηματική χρήση γυαλιών ηλίου.

​

Το βασικό μέλημα του οφθαλμίατρου είναι η διατήρηση αλλά και η βελτίωση της ποιότητας της όρασης  των ασθενών του.